Ποιοι είναι οι μοτόσαυροι της ιστορίας;
Αν η ιστορία είχε εξελιχθεί διαφορετικά, θα μπορούσε αντί να γράφουμε για τις υπέροχες μοτοσυκλέτες που κατασκευάζει η Harley Davidson και την αίσθηση που προσφέρουν, να αναφερόμαστε με τον αντίστοιχο θαυμασμό και σεβασμό σε ονόματα όπως οι: Ace, Indian, Excelsior, Henderson, Yale και Cleveland.
Το πώς και το γιατί επιβίωσε η HD, είναι μια μεγάλη ιστορία και η παραφιλολογία είναι ακόμα μεγαλύτερη.
Το πώς θα ήταν τα μοντέλα και ποια θα ήταν η εξέλιξη μιας άλλη εταιρείας, ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας.
Αυτό όμως που είναι μια αντικειμενική πραγματικότητα, είναι το τι μοντέλα κατασκεύασε η κάθε μια από τις εταιρείες που, κάποια στιγμή, ανταγωνίστηκαν την… “κυρία από το Milwaukee”.
Επειδή μάλιστα ο (υγιής) ανταγωνισμός κάνει τα πράγματα να βελτιώνονται και να εξελίσσονται, θεωρούμε πως η πορεία της Harley Davidson οφείλεται, εν μέρει, ΚΑΙ σε αυτές τις εταιρείες.
Έτσι θα παρουσιάσουμε τα σημαντικότερα μοντέλα, των… εταιρειών-δεινοσαύρων στην ιστορία της μηχανοκίνησης.
Μοτόσαυροι
HENDERSON
Έχουμε συνηθίσει όταν αναφερόμαστε στη Henderson, να «κολλάμε» πριν και το Excelsior. Αυτό δεν είναι και πολύ λάθος, αρκεί να γνωρίζουμε πως αρχικά επρόκειτο για δύο διαφορετικές εταιρείες, οι οποίες στην πορεία συγχωνεύθηκαν (στην πραγματικότητα η Excelsior αγόρασε τη Henderson, οπότε και ο ιδρυτής της εταιρείας, Bill Henderson, αποχώρησε και ίδρυσε την ACE).
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Οι Henderson στην εποχή τους ήταν μοτοσυκλέτες ιδιαίτερα δυνατές και πολυτελείς. Θεωρούνταν ιδανικές για μεγάλα ταξίδια, είχαν κορυφαίες επιδόσεις και προσέδιδαν στους ιδιοκτήτες τους και το ανάλογο υψηλό πρεστίζ. Οι κινητήρες ήταν τετρακύλινδροι σε σειρά και αερόψυκτοι. Ιδρυτής της εταιρείας ήταν ο Bill Henderson, ο οποίος σκοτώθηκε σε μοτοσυκλετιστικό δυστύχημα το 1922. Η εταιρεία είχε περάσει από το 1917 στα χέρια του Ignatz Schwinn, κατασκευαστή ποδηλάτων και των μοτοσυκλετών Excelsior.
Μία από τις πρώτες Henderson ήταν η… “Henderson του 1912”. Ο κινητήρας ήταν αερόψυκτος, 920 κ.ε., τετρακύλινδρος σε σειρά με τη βαλβίδα εισαγωγής πάνω από την εξαγωγής και διέθετε καρμπυρατέρ της Schebler. Απέδιδε περίπου 8 ίππους και είχε μία ταχύτητα. Το πλαίσιο ήταν χαλύβδινο κλειστό σωληνωτό, ενώ η εμπρός ανάρτηση αποτελείτο από πιρούνι με οδηγούντες βραχίονες.
Το βάρος άγγιζε τα 135 κιλά και η τελική ταχύτητα τα 96 χλμ. Ένα σημαντικό και ξεχωριστό, για την εποχή, χαρακτηριστικό, ήταν η δυνατότητα προσθήκης σέλας συνεπιβάτη, ΟΟΟΟΟΧΙ όμως πίσω από τον οδηγό, αλλά… μπροστά του! Το πραγματικά μακρύ μεταξόνιο επέτρεπε τη μετατροπή της Henderson σε δικάβαλη, έστω με αυτόν τον περίεργο τρόπο. Το ντεπόζιτο της βενζίνης ήταν και αυτό πολύ μακρύ με αποτέλεσμα να υπάρχει η δυνατότητα της αποθήκευσης του λαδιού στο πίσω τμήμα του. Εντύπωση έκανε τόσο η χειροκίνητη μανιβέλα (εκείνη την εποχή για να βάλεις μπρος, έκανες πετάλι), όσο και τα δύο πεντάλ του φρένου (αν και τα δυο εφάρμοζαν στο ίδιο φρένο).
Ένα από τα αγαπημένα μοντέλα της Henderson είναι η KJ του 1929. Η μοτοσυκλέτα «φορούσε», κλασσικά, τετρακύλινδρο αερόψυκτο κινητήρα. Η βελτιωμένη όμως αερόψυξη μείωσε σημαντικά τα φαινόμενα υπερθέρμανσης των δύο πίσω κυλίνδρων, ενώ διέθετε και πέντε έδρανα βάσης. Ο κυβισμός των 1.300 κ.ε. «χάριζε» στη KJ περίπου 40 ίππους. Το κιβώτιο είχε τρεις ταχύτητες και μία όπισθεν, ενώ η κίνηση δινόταν με αλυσίδα. Το πλαίσιο ήταν και αυτό πρωτοποριακό καθώς ήταν κλειστό με δύο κάθετους σωλήνες εμπρός. Ανάρτηση υπήρχε μόνο μπροστά και ήταν ένα all time classic πιρούνι με οδηγούντες βραχίονες. Η μοτοσυκλέτα των 227 κιλών μπορούσε να φτάσει τα 160 χλμ.
Η ευρεία παραγωγή των Henderson ανεστάλη το 1931 λόγω της Μεγάλης Κρίσης στην Αμερική και δυστυχώς δεν ξανάρχισε ποτέ.
Μοτόσαυροι
EXCELSIOR
Οι Excelsior κατασκευαζόντουσαν στο Σικάγο από το 1907 και η εταιρεία είχε καταφέρει να καθιερωθεί ως η μικρότερη από τις «Μεγάλες Τρεις» (Harley Davidson, Indian, Excelsior). Οι μοτοσυκλέτες της θεωρούνταν όμορφες και γρήγορες. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως δική της ήταν η μοτοσυκλέτα που ξεπέρασε για πρώτη φορά το φράγμα των 100 μιλίων ανά ώρα (160χλμ), το 1913. Η Excelsior είχαν επίσης να επιδείξουν μια μεγάλη γκάμα από νίκες σε αγώνες.
Το πιο γνωστό ίσως, μοντέλο της Excelsior, είναι η Super X του 1930. Ο κινητήρας ήταν 746 κ.ε., δικύλινδρος, αερόψυκτος σε διάταξη V 45°. Κινητήρες με τον ίδιο κυβισμό κατασκεύασαν αργότερα και η Indian με τη Harley Davidson.
Η απόδοση έφθανε τους 20 ίππους, ενώ η τελική της Super X των 204 κιλών, άγγιζε τα 105 χλμ. Το κιβώτιο διέθετε τρεις ταχύτητες με λεβιέ στο χέρι και αλυσίδα, ενώ ο μηχανισμός του συμπλέκτη δεν διέθετε ελατήριο επαναφοράς και μπορούσε να μείνει αποσυμπλεγμένος. Το πλαίσιο ήταν χαλύβδινο, κλειστό σωληνωτό και ο κινητήρας ήταν εντατό μέρος του.
Η κόρνα ήταν μάρκας… Klaxon (πασίγνωστη στην Ελλάδα) και η σέλα ήταν της Messinger με ανάρτηση. Τα καύσιμα αποθηκεύονταν στη δεξιά πλευρά, ενώ αριστερά βρίσκαμε το λάδι και τη ρεζέρβα. Η σχεδιαστική γραμμή της μοτοσυκλέτας ήταν κομψή και η εταιρεία την είχε ονομάσει Streamline.
Δυστυχώς η Excelsior, όπως και η Henderson, διέκοψε την παραγωγή της το 1931 (καταραμένη κρίση)!
Μοτόσαυροι
ACE
Όταν ο Henderson εγκατέλειψε την ομώνυμη εταιρεία του, μετά την απόκτησή της από τον Schwinn, ασχολήθηκε με την εξέλιξη μίας μοτοσυκλέτας, στα χνάρια των μοτοσυκλετών της προηγούμενης εταιρείας του.
Έτσι ξεκίνησε να κατασκευάζει ένα μοντέλο με τετρακύλινδρο σε σειρά κινητήρα και αλυσίδα για την τελική μετάδοση, υπό την ονομασία ACE. Δυστυχώς ο Henderson δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το εγχείρημά του, αφού το 1922 σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια δοκιμών. Αντικαταστάτης του ήταν ο Arthur Lemon. Το 1927 η Indian εξαγόρασε τα δικαιώματα της ACE, η οποία συνέχισε να παρουσιάζει μοντέλα της έως το 1943.
Θαυμασμό προκαλούσε η ACE XP-4 SPECIAL του 1923. Το μοντέλο αυτό είχε δεχθεί ειδικές βελτιώσεις και με αναβάτη τον Red Wolverton κατάφερε να φτάσει τα 210 χλμ. Η εξάτμιση ήταν τελείως ανοικτή και ο ήχος απολαυστικός. Εμπρός το πιρούνι ήταν άκαμπτο, ενώ δεν υπήρχε φρένο. Πίσω υποτίθεται πως ένα σύστημα που έδινε μια ελάχιστη σύσφιξη στη στεφάνη, θα κατάφερνε να κάνει το θηρίο να φρενάρει αξιοπρεπώς.
Το μοναδικό αεροδυναμικό βοήθημα του αναβάτη ήταν το… τιμόνι με τη μεγάλη κλίση! Οι επιδόσεις της XP4 ήταν τόσο υψηλές που δεν είναι τυχαίο πως ενώ η ACE είχε προκαλέσει τους άλλους κατασκευαστές να καταρρίψουν το ρεκόρ της, προσφέροντας χρηματικό έπαθλο και κύπελλο, ποτέ και κανείς δεν το διεκδίκησε.
Μοτόσαυροι
CLEVELAND
Η Cleveland ξεκίνησε το 1915 κατασκευάζοντας ελαφρές μοτοσυκλέτες μικρού κυβισμού. Στην αγορά των τετρακύλινδρων μπήκε το 1925 και ακολουθούσε τα χνάρια της Henderson.
Όμως ο μικρότερος κυβισμός και η χαμηλή ιπποδύναμη έκανε τα μοντέλα της εταιρείας να μειονεκτούν απέναντι στον ανταγωνισμό. Η Cleveland αποφάσισε να απαντήσει το 1929 παρουσιάζοντας την Tornado, η οποία απεδείχθη το κύκνειο άσμα της εταιρείας, αφού την ίδια χρονιά σταμάτησε τη λειτουργία της.
Η Cleveland Tornado είχε κινητήρα τετρακύλινδρο σε σειρά, αερόψυκτο, 1000 κ.ε. που απέδιδε 31 ίππους. Το κιβώτιο ήταν τριών ταχυτήτων με λεβιέ στο χέρι και αλυσίδα. Το πλαίσιο ήταν κλειστό σωληνωτό από χάλυβα. Μπροστά υπήρχε ένα πιρούνι με οδηγούντες βραχίονες και πίσω βασίλευε το… hardtail!
Η υψηλή ποιότητα κατασκευής, η όμορφη εμφάνιση και τα 160 χλμ τελικής ταχύτητας, δεν ήταν αρκετά για να βοηθήσουν την Cleveland να συνεχίσει την παραγωγή.
Μοτόσαυροι
YALE
Η Yale είχε έδρα το Toledo του Ohio και λειτούργησε από το 1902 έως το 1915. Κατασκεύασε μόνο δύο μοντέλα. Το πιο γνωστό ήταν το V2 των 6,5 ίππων που διέθετε κιβώτιο δύο ταχυτήτων και τελική μετάδοση με αλυσίδα.
Εμείς θα παρουσιάσουμε τη Yale του 1912 με τον μονοκύλινδρο, αερόψυκτο κινητήρα των 39,5 κ.ε. Η ισχύς έφτανε τους 3,5 ίππους, το βάρος τα 72,5 κιλά και η τελική ταχύτητα άγγιζε τα 72 χλμ. Η τελική μετάδοση γινόταν με ιμάντα και υπήρχε μόνο μία ταχύτητα.
Ο κινητήρας λειτουργούσε ως εντατό στοιχείο στο σωληνωτό, τύπου «διαμάντι», πλαίσιο. Το πιρούνι Sagger μπροστά έκανε ότι μπορούσε για την απόσβεση των ανωμαλιών του δρόμου, ενώ εντύπωση προκαλούσε το γκριπ του γκαζιού, το οποίο διέθετε δώδεκα ντίζες και αρθρώσεις σύνδεσης με το καρμπυρατέρ.
Όπως θα αντιληφθήκατε από την παρουσίασή μας απουσιάζει το αντίπαλο δέος της Harley Davidson, η θρυλική Indian. Επειδή θεωρούμε πως αν κάνουμε μια τόσο περιληπτική αναφορά στην Indian θα είναι υπερβολικά ελλιπής, επιφυλασσόμαστε να αναφερθούμε εκτενώς σε επόμενο άρθρο μας.
Μοτόσαυροι
Με εξαίρεση λοιπόν την Indian, αυτές ήταν σε γενικές γραμμές οι εταιρείες που βρέθηκαν να ανταγωνίζονται τη Harley Davidson για την κυριαρχία στους αχανείς αμερικάνικους δρόμους.
Παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει κατά καιρούς για την αναγέννηση κάποιων από των εταιρειών που προαναφέραμε, καμία δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να επανακάμψει με επιτυχία στην ευρεία παραγωγή μοτοσυκλετών.
Ελπίζουμε να δούμε κάποιες από αυτές τις εταιρείες να αναγεννιόνται από τις “στάχτες” τους και να καταφέρουν να κάνουν τους δρόμους μας ακόμα πιο όμορφους και ενδιαφέροντες.